-
1 mare
is (abl. sg. ī, редко e) n.1) мореterrā manque Cs, C — на море и на сушеm. nostrum Cs, Sl или internum Cs — Средиземное мореm. superum C — Адриатическое и Ионическое моряm. inferum C — Этрусское (Тирренское) мореm. Oceănus Cs, T или m. externum PM — Атлантический океанsecundo mari Sl — по морюmari uti Cs — плыть по морюaquas in m. fundere погов. O — заниматься бесполезным деломmaria montesque polliceri погов. Sl = — сулить золотые горыmaria caelo miscēre V или mare caelo confundĕre J погов. — потрясти весь мир, поставить всё вверх дном2) морская водаvinum maris expers H — вино, не смешанное с водою (т. е. чистое)3) морской берег, взморье (ad m. descendere H; ad m. hospitium habere Pt) -
2 exerceo
ex-erceo, cuī, citum, ēre [ arceo ]1)а) выводить из состояния покоя, не давать отдыха, постоянно заниматься, заваливать работой ( servos Ter)e. tauros V — использовать быков (на полевых работах)quantum hominum unus venter exercet! Sen — скольких людей затрудняет обжорство одного человека! (о римск. богачах)e. diem V — проработать (весь) деньб) донимать, причинять хлопоты, беспокоить, тревожить, мучить ( ambitio exercet animos hominum Sl); преследовать ( aliquem odiis V)e. in aliquem noctes amaras Prp — мучить кого-л. по ночамaliquem astricta alvus exercet CC — кто-л. страдает запорамиego te exercebo, ut dignus es Ter — ты у меня получишь по заслугамexerceri de aliquā re C — тревожиться о чём-л.2) гонять, гнать ( equos V); катить ( aquas ad mare O); волновать, колебать ( undas exercet Auster H)3) шевелитьlitibus e. linguas O — шумно ссоритьсяe. verba L — пустословитьe. vocem Pl — возглашатьe. in aliquo vim suam Nep (opes L) — оказывать на кого-л. сильное влияниеnomen patris patriae e. PJ — носить звание отца отечества4) разрабатывать, эксплуатировать (metalla L; fodinas Vr); возделывать, обрабатывать (colles vomere V; rura paterna bobus H)e. solum V — взрыхлить почвуferrum e. V — усердно ковать железоe. pistrīnum Su, Ap — держать пекарнюe. studiosius mare, quam terras Just — заниматься больше мореходством, чем земледелием5)а) упражнять (corpus, memoriam C; copias Cs)e. arma V — обучаться военному делу, ноe. arma contra aliquem T — обратить оружие против кого-л.б) развивать, совершенствовать (juventutem C; ingenium Q)6) заниматься (чем-л.), предаваться (чему-л.) (e. artem H, T; jus civile, medicinam C)e. commercium alicujus rei PM — вести торговлю чём-л.e. quaestionem Sl, L — вести следствиеe. vectigalia C — собирать податиe. crudelitatem in aliquo C — поступать жестоко с кем-л.e. avaritiam L — обнаруживать жадностьe. victoriam Sl — использовать победуe. justitiam PJ — соблюдать (осуществлять) справедливостьe. legem L, T, Su — исполнять законe. pactos hymenaeos V — заключать брачные договорыe. choros V — водить хороводыe. cantūs V — петь песниe. balatum V — блеятьe. telas O — изготовлять ткани, ткатьe. arbusta PJ — выращивать деревцаe. feras Dig — охотиться на зверейe. pacem V — жить в миреe. gratiam Sl — быть милостивымe. inimicitias cum aliquo C — жить во вражде с кем-л.e. vitam venaliciariam Dig — заниматься работорговлей, ноcuris e. vitam alicujus Lcr — отягощать чью-л. жизнь заботами7) редко испытыватьe. sitim Sil — страдать от жажды -
3 curro
cucurrī, cursum, ere1) бегать, бежать (propere Ter; per invia saxa QC; latā viā Prp, C)2) спешить, поспешно ехать (in complexum alicujus C; domum Pl)c. alicui subsidio C — спешить кому-л. на помощьc. ad vocem O — поспешно броситься на голос (туда, откуда послышался голос)c. per flammam погов. C — броситься в огонь (для кого-л.), т. е. быть готовым на всёin contraria c. H — ударяться в противоположные крайностиcurrentem hortari (incitare, instigare) C, PJ или addere calcaria sponte currenti погов. PJ — погонять бегущего (т. е. прибегать к ненужному вмешательству)impers. ex omnibus locis urbis in forum curritur L — со всего города население сбегается на форум3) состязаться в беге (circum metas c. Vr)4) плыть (per placidas aquas O; trans mare H)6) лететьc. medio limite O — пролетать по среднему пути ( на равном расстоянии между морем и солнцем)est brevitate opus, ut currat sententia H — необходима сжатость, чтобы придать мысли полёт8) вращаться ( rota currit axe O)9) уходить, проноситься (currit aetas H, hiems O, nox Prp)10) распространяться, разливаться ( currit rubor per ora V) -
4 exigo
ex-igo, ēgī, āctum, ere [ ago ]1) изгонять (aliquem domo L; reges ex civitate L); вытеснять ( hostem e campo L)e. uxorem (matrimonio) Pl, Ter, Su — развестись с женойaliquem vitā e. Sen — лишать кого-л. жизниe. corpus e stratis Sil — встать со (своего) ложа2) катить, изливать ( quā exĭgit Hebrus aquas O)3) пускать ( radīces CC)4) устранять, отгонять ( lassitudinem ex corpore Pl)5) втыкать, вонзать (ferrum per viscĕra Lcn; ensem per juvĕnem V); пронзать ( aliquem hastā VF)6) бросать, метать ( tela in aliquem Sen)7) размахнуться, занести ( exactus ensis O)8) вывозить на продажу (agrorum fructūs L; merces Col)9) отвергатьe. fabulam Ter — освистать (ошикать) пьесуsarta tecta e. C, L — требовать исправного выполнения строительных работ, т. е. принять заказ в должном состоянии11) спрашиватьexactum a Labeōne, cur ultionem legis omisisset T — Лабеона спросили, почему он не поступил по строгости законаe. facta ab aliquo O — просить кого-л. рассказать о происшедшемe. opus O, Col — смотреть за (руководить) работой (ср. 13.)12) взыскивать, взимать, собирать (pecunias, vectigalia C; portorium AG)e. poenas ab (de, ex) aliquo и alicui O, L etc. — наказать кого-л. (первонач. взыскивать штраф)13) совершать, завершать, оканчивать ( opus O — ср. 11.; monumentum H)quattuor spatiis Juppĭter exēgit annum O — Юпитер четырьмя временами (года) закончил год (т. е. разделил год на 4 времени)14) переносить, (вы)терпеть ( aerumnam Pl)15) проводить, (про)жить (aetātem in armis Sen; vitam miserabiliter VM)16) проезжать, проходить ( equis Athon VF); проплывать ( mare PM)17) исследовать, взвешивать, разбирать ( veram origĭnem juris Sen)18)а) приспособлять (e. aliquid ad nostras leges L)e. rem ad aliquid QC — сообразоваться с чем-л. (приспособлять что-л. к чему-л.)19) оценивать, измерять ( pondus alicujus rei manu Su); обдумыватьtempus secum modumque e. V — мысленно определять время и образ действийnon satis exactum est, quid agam C — ещё не вполне решено, как мне поступитьe. cum aliquo de aliquā re C, PJ — переговорить (посоветоваться) с кем-л. о чём-л -
5 fundo
I āvī, ātum, āre [ fundus ]1) снабжать основанием или дномrobora fundatura naves O — дубовый лес, который должен послужить основанием для судов2) основывать, закладывать (urbem, arcem V); класть основание (f. disciplinam C)4) обеспечивать ( opes suas QC); надёжно помещать ( pecuniam H)II fundo, fūdī, fūsum, ere1)а) лить, выливать (merum humi V; vinum de patĕrā H)in mare f. aquas погов. O — морю воды добавлять ( о бесполезном труде)б) проливать (lacrimas Sen, V); изливать, терять ( vitam cum sanguine V)2) pass. fundi течь, струиться, литься ( flumen late funditur PM)fundi или se f. — разрастаться (in omnes partes C; in latitudinem PM); расплываться, растекаться ( in chartā PM) или разбегаться ( homines fusi ac dispersi C)3) отливать ( glandes bAfr); плавить, лить (aes PM, Just)4) сыпать, высыпать, рассыпать ( nuces L); бросать ( segĕtem desectam in Tiberim L)5) метать (tela VF; перен. convicia in aliquem O)6) растрачивать, расточать (opes H; labores V)7) распространять (ignem, incendium late QC; f. famam Q; oratio funditur C)8) производить на свет, рожать (terra fruges fundit C; Mercurius, quem Maja fudit V)9) издавать, произносить (sonos inanes C; preces, voces V)10) слагать (carmen, versūs C)12) рассеивать, разбивать, обращать в бегство (f. copias hostium C; f. atque fugare L); прогонять ( hostes de jugis L)f. aliquem humi V — повалить кого-л. наземь. — см. тж. fusus I -
6 hiemo
āvī,ātum, āre [ hiems ]1) проводить зиму, зимовать ( in urbe Su); воен. стоять на зимних квартирах ( legiones hiēmant circa Aquilejam Cs)2) бушевать, быть бурным ( mare hiĕmat H)impers. hiĕmat Col, PM — холодно4) замораживать ( aquas PM) -
7 inveho
1. in-veho, vēxī, vectum, ereact.1) ввозить, привозить (frumenta PM; vinum in Galliam L); приносить ( flumen invĕhit aquas QC); наносить ( novos agros C); вносить ( aliquid in aliquid или alicui rei)2) влечь за собой, причинять, вызывать, порождать ( divitiae avaritiam invĕhunt L)2. med.-pass. invehi (реже se i.)1) въезжать, приплывать (invehi equo L; curru C, V; nave L; invehi litori L; in или ad portum C, L; in forum L); вступать (patria tecta triumpho Sil)2) устремляться, бросаться, нападать, атаковать (hostes или in hostes L; navibus — dat. QC); набрасываться, напускаться ( acriter in aliquem QC); ездить (на), нестись (curru per urbem V; flumine C)3) проезжать, переезжать ( corpori alicujus vehiculo L) -
8 veho
vēxī, vectum, ere1) носить, нести ( aliquid umero H); тянуть, везти ( currum QC); возить ( aliquem plaustro Tib); влечь, вести ( aliquem ad summa T); нести, приносить, гнать (перед собой) (nubes pulveris L); катить ( amnis vehit aquas Tib); привозить, доставлять (frumentum alicui L; unda vehit rates O)2) med.-pass. vehor ехать, ездить (curru или in curru C, L, PM etc.; equo Nep, L или in equo C; navi или in navi Pl); плыть ( per mare VF); лететь, пролетать ( trans aethĕra V); двигаться, передвигаться ( sex motibus C); бросаться, устремляться ( in pericula QC)equo citāto vehi Nep — поскакать верхом; изредка в знач. pass. употр. и act., но тк. в part. praes. и gerundiumjus vehendi Su — право проезда
См. также в других словарях:
AEGAEUM Mare — vulgo Archipelago, Turcis Acdenix, teste Leunclaviô, i. e. Mare album, ut opponitur Ponto Euxino, quam Garadenix appellant, i. e. Mare nigrum, pars maris Mediterranei, Europam ab Asia dividens, in quo insulae plurimae Cyclades sunt, et Sporades.… … Hofmann J. Lexicon universale
RUBRUM Mare — alias Erythraeum, Uranlo vetustissimo Scriptori, apud Stephanum περὶ πόλεων, a montium rubentium et imbrium inde in mare decurrentium colore, nomen habet. Ned colorem negant Veteres alii, quamvis in causa haereant. Ex recentioribus Alfonsus… … Hofmann J. Lexicon universale
CASPIUM Mare — instar lacus, unde dulces ei aquae, inter Caspios et hyrcanos montes est, a quibus nomen accepit. Dicitur enim et Hyrcanum mare. Strabo, l. 11. Καλεῖται δὲ αὕτη ἡ ςθάλαττα καὶ Υ῾ρκανία. Dionys. v. 50. Η῞ντε καὶ Υ῾ρκανίαν ἕτεροι διεφημίξαντο.… … Hofmann J. Lexicon universale
MORTUUM Mare — I. MORTUUM Mare nomen multorum in Galliis locorum, quae a mari remotissima: Vulgo Mortemer vel Mortemar. Ita dicta autem sunt, quia ad stagna, aquas nempe mortuas et resides sita. Sic in Normannia locus est veteri Monasteriô insignis, cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
Wasser — Bis dahin läuft noch viel Wasser den Berg (Bach) hinunter (auch: den Rhein, Main, die Elbe u.a. hinunter – je nach der Landschaft wechselt in der Redensart der Fluß): es wird noch viel Zeit vergehen, bis das Erwartete eintritt; niederdeutsch ›Bet … Das Wörterbuch der Idiome
NILUS — I. NILUS Aegypti Episcopus exustus, sub Diocletiano. Vide Lactantium, l. 5. c. 11: II. NILUS Africae fluv. celeberrimus, ut Asiae Ganges, et Indus, atque Europae Danubius. Plurima eius ab antiquis perhibentur, et celebrantur nomina. Nam et… … Hofmann J. Lexicon universale
AQUA — I. AQUA Vide infra Daphne. II. AQUA ab Dorico αἰκὸς, h. e. aequus sive levis, Voss. Orat. Institut. l. 4. c. 6. Etsi nec absurde Caes. Scaliger in Theophr. de Plant. L. 1. ubi et Graecos sic appellâsse antiquitus, colligit ex nomine ᾿αχελῶος. Ob… … Hofmann J. Lexicon universale
Wasser — 1. Alle kleinen Wasser laufen in die grossen. – Simrock, 11227; Körte, 6528; Braun, I, 4928. »Die kleinen Wasser allgemein laufen in die grossen hinein.« Die Russen: Das Wasser, was die Ladoga der Newa gibt, gibt die Newa dem Finnischen Meerbusen … Deutsches Sprichwörter-Lexikon
HIMERA — I. HIMERA Siciliae Graeca urbs, Stesichori poetae patria, ad Thermas urb. et Himeram fluv. quem veteres per summum errorem putavêrunt eundem esse, et ex eodem fonte oriri cum altero Himera, nunc Salso, qui in Mer. fluit inter Gelam, et Agrigentum … Hofmann J. Lexicon universale
PROVINCIA Romana — et Provincia simpliciter, Caesari la Provenza, regio Galliae Narbonensis, inter Rhodanum et Alpes maritimas, in qua Galloligures Straboni. Ubi Aquae, Arelatum, et Avenio, metropoles. Ausonius: Fusa per immensum quondam Provincia regnum. Baudrando … Hofmann J. Lexicon universale
IORDANES — I. IORDANES Cos. cum Severo, A. U. C. 1223. II. IORDANES Domivus Ins. in aquitania, variorum criminum accusatus, occidit apparitorem, a quo, ut Parlamento se sisteret, vocatusest. Hinc caudae equi primo alligatus, postmadum suspendio seclus eluit … Hofmann J. Lexicon universale